Σελιδοδείκτες

Οι σελιδοδείκτες είναι (συνήθως λεπτά και μακρόστενα) αντικείμενα τα οποία χρησιμοποιούνται για να διαχωρίσουν δύο σελίδες σε ένα βιβλίο ή οποιοδήποτε άλλο δεμένο τόμο.

Στην πλειονότητα των περιπτώσεων είναι κατασκευασμένοι από χαρτί ή χαρτόνι και δίνουν τη δυνατότητα στον χρήστη-αναγνώστη να μπορεί να ανατρέξει εύκολα και γρήγορα στο σημείο όπου διέκοψε τη μελέτη.

Εκτός από χαρτί ο σελιδοδείκτης μπορεί να είναι κατασκευασμένος από δέρμα, μέταλλο, ξύλο ή ύφασμα (π.χ. μετάξι) κ.α.

Ο σελιδοδείκτης είναι πρακτικός και χρησιμοποιείται κατά κόρον για διαφημιστική προβολή, ενώ για τους λάτρεις των βιβλίων, ο χειροποίητος σελιδοδείκτης, εκτός από χρήσιμο δώρο είναι και έργο τέχνης.

Λίγη ιστορία

Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες ενισχύεται η άποψη ότι οι πρώτοι σελιδοδείκτες αρχικά χρησιμοποιήθηκαν σε χειρόγραφους δεμένους τόμους (κώδικες) τον 1ο αι. μ.Χ.

Στην πράξη, το πρώτο δείγμα το έχουμε από τον 6ο αι. μ.Χ. και ήταν κατασκευασμένος από διακοσμημένο δέρμα επενδεδυμένο στο πίσω μέρος, με δερμάτινο λουράκι και βρέθηκε προσαρτημένος στο κάλυμμα ενός Κοπτικού Κώδικα που ανακαλύφθηκε στα χαλάσματα ενός μοναστηριού στην Αίγυπτο (Codex A, MS 813 Chester Beatty Library, Dublin).

Όπως προαναφέραμε τα πρώτα δείγματα χρήσης τους, τα έχουμε από τον 1ο έως και τον 11ο αι. μ.Χ. σε Κοπτικούς Κώδικες και από τον 8ο έως τον 12ο αι. μ.Χ. σε Καρολίγγειους Κώδικες.

Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα άρχισαν να χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο. Ένας αρκετά συνηθισμένος σελιδοδείκτης αποτελείτο από μια μικρή ταινία περγαμηνής που συνδεόταν με την άκρη του φύλλου του τόμου (ή ένα κομμάτι ύφασμα ή σχοινί προσαρτημένο στην κεφαλή). Συνήθως μάλιστα, ήταν προσαρτημένος (κολλημένος) μόνιμα στο βιβλίο.

…(και η ιστορία συνεχίζεται)

Καθώς τα πρώτα βιβλία ήταν αρκετά σπάνια και πολύτιμα, έγινε αμέσως κατανοητό ότι είναι απαραίτητο να μπορεί ο κάθε χρήστης του βιβλίου να ξέρει σε ποιό σημείο σταμάτησε τη μελέτη του, αλλά ταυτόχρονα αυτό να γίνεται χωρίς να δημιουργείται φθορά στο βιβλίο.

Από το 1850 και μετά αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτοι (και πλέον συλλεκτικοί) αποσπώμενοι σελιδοδείκτες. Κατά τη δεκαετία του 1860 υφασμάτινοι σελιδοδείκτες (κυρίως από μετάξι) άρχισαν να κατασκευάζονται στο Coventry της Αγγλίας.

Αρχικά οι περισσότεροι σελιδοδείκτες, λόγω υψηλού κόστους, χρησιμοποιούνταν σε βίβλους και βιβλία προσευχών. Από το 1880 και μετά αρχίζει να αυξάνεται η παραγωγή χάρτινων σελιδοδεικτών οπότε αρχίζει να παρατηρείται και αύξηση της χρήση τους, μαζί φυσικά με την εκρηκτική αύξηση της εκτύπωσης και κυκλοφορίας βιβλίων.

Οι σύγχρονοι σελιδοδείκτες είναι συνήθως χάρτινοι και βρίσκονται σε μία μεγάλη γκάμα σχεδίων και σχημάτων. Εκτός από χαρτί κατασκευάζονται από κορδέλα, ξύλο, πλαστικό, βινύλιο, ασήμι, χρυσό, τσόχα κ.α.

Σελιδοδείκτες. Μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία.